PEK ÇOK DÜNYA VAR MI?

“Schrödinger’in kedisi” düşünsel deneyine karşılık olarak Hugh Everett, Çoklu Evren Kuramı’m sundu. Schrödinger’in düşünsel deneyinde her iki olasılığın da aslında gerçekleştiğini ileri sürdü. Yani kedi hem ölüdür hem de yaşıyordur; bizim gördüğümüz sonuç, dünyamızda olandır ve diğer sonuç ise paralel başka bir evrende gerçekleşir.

Çoklu Evren Kuramı’nm pek çok açıklaması bulunuyor ve bu düşünceler bilimsel deneylerle ilişkili olarak tanımlanıyor. Bu açıklamalar, yapılan her deney için alternatif paralel evrenler olduğunu ve bu paralel evrenlerin sayısının olası sonuçlara karşılık geldiğini ileri sürüyor. Çoklu Evren Kuramı, her biri bizim dünyamızın bir kopyası olan ancak yalnızca yapılan tek bir bilimsel deneyin farklı sonucunu barındıran alternatif paralel evrenler olduğunu gösteriyor.
Bu muammaya biraz daha karmaşa eklemek için Winger’in arkadaşının çelişkisine bir göz atalım.

YVinger’in arkadaşı, VVinger’in gözlemleme şansı olmadan kutunun içindeki kediyi gözlemleyen kişi. Ne gördüğünü Winger’e söyledikten soma şöyle bir soru ortaya çıktı: Kedinin yaşamasına dair karar ne zaman veriliyor ve kimin gözlemi doğru?

Bilim adamları Çoklu Evren Kuramı’yla ilgili farklı felsefelere ve ölçümlere dayanan farklı fikirler ortaya attı. Bu çelişkilere bir de bilinçaltı seviyesindeki kuantum açısından bakalım. Eğer biz onları gözlemlemezsek enerji dalgalarıma biçim almayacağım biliyoruz. Tıpkı ses dalgalan gibi görünmez dalgalar olarak dururlar. Odaklanarak gözlemlediğimizde enerji dalgalan yoğunlaşıp fiziksel madde moleküllerine dönüşürler. Molekül sonuçlarım ortaya çıkaran, gözlemleyeceğimiz şeyi bireysel olarak seçmemizdir.

Kuantumun bu gerçeklerine dayanarak kendi yorumum şöyle: Winger’m arkadaşı kendi dünyasında kediyi gözlemlediğinde kedinin ölü ya da diri olması gözlemlediği şeyi seçmesine bağlıdır. Winger’a sonucu söylediğinde kedinin yaşayıp yaşamadığım duyarak o da gözlemleyip dünyasım oluşturur. Winger’m arkadaşına göre kedinin kaderi daha önceden belli olur çünkü WingerTa konuşmadan önce kediye bakar.

Winger içinse yalnızca arkadaşı kedinin iyi olduğunu söylediği anda kedi canlıdır. Aslında, Winger’m arkadaşı kedinin yaşayıp yaşamadığı gözlemleyip bunu Winger’a söyleyebilir ama Winger arkadaşım dinlediğinde kedinin iyi olduğunu duyarak gözlem yapabilir. Winger ve arkadaşının ayn ayn evrenleri var ve enerji dalgaları her biri kedinin kaderim gözlemlediğinde doğrudan görerek ya da sadece duyarakmolekül parçacıklarına dönüşür.

Wigner’in paradoksu bazı şeyleri bir adım daha ileri götürüyor. Bu düşünsel deneyde Wigner arkadaşından kedi hakkında bilgi aldıktan soma arkadaşına bir deneye dahil olduğunu söyler. Yani, kutu, arkadaşı ve kedi yalnızca Wigner’m farkında olduğu daha büyük bir kutunun içindeler. O halde kimin gözlemi kazanıyor?

PEK ÇOK DÜNYA VAR MI

Benzer Yazılar

Leave a Reply