Zaman Nehrindeki Baloncuklar

Zaman Nehrindeki Baloncuklar

Hiç de şaşırtıcı olmadan, Edward Tryon kısa zaman sonra, şişme bağlamında Evren’in, boşluğun bir kuantum dalgalanması olduğu fikrini yeniden canlandırdı ve fikir 1980’lerin başlarında Tufts Üniversitesi’nde olan Alex Vilenkin tarafından incelikli bir şekilde daha ileriye taşındı. Vilekin o zamanlar SSCB’nin bir parçası olan Harkiv’de doğmuş ve 1971’de Harkiv Eyalet Üniver site’sinden mezun olmuştur, ama Sovyetler Birliği’ndeki yetkililer onu “işbirlikçi olmayan” biri saydıkları için doktora çalışmasına devam edememiştir. Çeşitli farklı işler yaparak hayatını kazandığı (bana en sevdiği işin bir hayvanat bahçesinde gece bekçisi olmak olduğunu söylemişti) ve boş zamanında fizik çalıştığı beş yıldan sonra, 1976’da Amerika Birleşik Devletleri’ne göç etmesine izin verildi.

Zaten yaptığı bilimsel çalışma sayesinde, ertesi yıl State University of New York’dan doktora derecesi kazandı. Vilenkin bir kuantum dalgalanması fikrini mantıksal uç noktasına çıkarır. Tryon gibi diğer araştırmacılar, bir “boşluk dalgalanmasından” bahseder, ki bu dalgalanmak için bir boşluk (uzay zamanın bir formu) olmuş olduğunu ifade eder. Ama Vilenkin uzay, zaman ve maddenin tam anlamıyla yoktan var oluşunu matematiksel olarak açıklamaya çalışır. Başarılı olsa da olmasa da. Ama bu zamana kadar şişmenin en başarılı versiyonları bu kadar uçlara gitme ihtiyacı duymamıştır, çünkü onlar zaman başlangıcı olmayan ebedi bir metaevren bağlamı içinde kurulmuşlardır.

Kozmologlarm şişmenin farklı versiyonları hakkında konuştuğu gerçeği, bu fikrin hâlâ çalışılması gereken bir süreçte
olduğunu gösterir. Şişmenin bazı biçimleri için kanıt bulmak zor olsa da, Evren’in gözlemlenmiş özelliklerinin hepsini açıklayabilen tek kesin bir şişmeci model yoktur; daha çok, detay landınlmış modeller içinde bir seçme durumu vardır. Bu fikrin gelişiminin ilk zamanlarından, Guth’m kavradığı gibi, şişmenin tam olarak nasıl başladığı (şişirmeyi yaratan neydi?) ve nasıl sonladığım (skaler alanın enerjisini madde yapısına aktarmaya iten ne oldu?) açıklamakta bazı sorunlar olmuştur. Bu konu üzerine farklı çeşitlemelerin inceliklerine girmeye çalışmayacağım, bunun yerine genel resme bağlı kalıp, kaotik şişme olarak bilinen, fikrin en çekici versiyonlarından birini tanımlayacağım.

Şişmenin önceki versiyonları ince ayar ihtiyacı sorununa sahipti. En basit örneklerden birini ele almak gerekirse, eğer şişme uzayı düzleştirme işini bitirmeden önce dursaydı, sonuçlanan evren besbelli kendi etrafında yuvarlak olarak dönebilecek anlamda eğri, maddenin daha yoğun olduğu haliyle etrafımızda gördüğümüz Evren’den daha yumrulu olurdu. Oldukça olası olarak, böyle bir evren yaşam için uygun olmazdı.

Benzer Yazılar

Leave a Reply